Trong cuộc sống, mỗi chúng ta đều là những con người bất toàn. Nhưng nếu biết đặt ra cho đời mình mục đích hướng thiện, chúng ta vẫn có thể ngày càng tiến xa hơn trên con đường hướng thiện. Sự thăng tiến của bản thân ta, trên nhiều phương diện của cuộc sống đều phụ thuộc vào những nỗ lực bền bỉ mỗi ngày của ta. Nếp sống hướng thiện đòi hỏi chúng ta phải cố gắng liên tục và luôn đổi mới tâm hồn mình để đảm bảo rằng bản thân ta đang bước đi trên con đường hướng thiện!

Làm thế nào để bản thân ta có thể ngày càng vững bước trên những nẻo đường hướng thiện? Chắc chắn đây là một câu hỏi không ngừng đặt ra cho những tâm hồn cao cả đang khao khát vươn đến cuộc sống ngày càng hướng thiện nhiều hơn. Trong những phần tiếp theo đây của cuốn sách này, chúng ta sẽ cùng nhau lần lượt đi tìm câu trả lời cho câu hỏi quan trọng này.

Như đã nói, lòng hướng thiện không phải tự nhiên mà có được! Đó là kết quả của một quá trình nỗ lực rèn luyện bản thân rất lâu dài, từ thuở ấu thơ cho đến lúc trưởng thành, và kéo dài mãi đến tận khi con người nhắm mắt xuôi tay. Sống hướng thiện là một cuộc chiến đấu kiên trì chống lại những thói quen xấu và tập dần những thói quen tốt mỗi ngày. Mỗi lần chừa bỏ được một hành vi xấu ác là mỗi lần chúng ta vươn tới điều thiện nhiều hơn. Khi nỗ lực sống hướng thiện, mỗi chúng ta sẽ biết mình phải làm gì và làm như thế nào để thể hiện được chữ THIỆN. Trong quá trình đó, ý thức và nỗ lực của bản thân mỗi người luôn là điều cốt lõi.

Mỗi ngày, dù rất bận rộn bạn vẫn không quên dành thời gian để soi gương, nhưng bạn có dành thời gian để nhìn lại tâm hồn mình mỗi ngày không? Mỗi chúng ta có bao giờ thử dành một khoảng thời gian nhất định trong ngày, đặc biệt là mỗi tối trước khi đi ngủ, để nhìn lại chính mình, về những việc mình đã làm trong ngày không?

Mỗi ngày, bạn có dành chút thời gian để đọc vài đoạn sâu sắc trong những cuốn sách làm giàu tâm hồn và có tác dụng giáo dục đạo đức, để không ngừng gìn giữ, chăm sóc và nuôi dưỡng những ý nghĩ ngay thẳng, tốt lành, những tình cảm trong sáng, yêu thương cho tâm hồn mình không? Dẫu tri thức chỉ là điều kiện cần chứ chưa đủ để giúp ta trở thành một con người có đạo đức thật sự, nhưng giá trị của tri thức là ở chỗ góp phần giúp ta thấu hiểu rõ hơn về lẽ sống của cái thiện, có thêm cơ sở để nhìn nhận, đánh giá đúng đắn hơn về các chuẩn mực đạo đức của cuộc sống…

Trong cuộc sống, phần lớn những hành vi của chúng ta bắt nguồn từ nhận thức. Chính vì vậy, mỗi con người đều cần có sự nhận thức ngày càng sâu sắc hơn về các chuẩn mực đạo đức tốt đẹp và nỗ lực thực hành mỗi ngày. Hay nói cách khác, chúng ta phải luôn biết lấy những chuẩn mực đạo đức làm thước đo cho việc làm mỗi ngày của mình, để luôn có những hành vi cư xử, những cách sống đúng mực với người khác.

Vì vậy, mỗi ngày chúng ta phải không ngừng nỗ lực học hỏi những điều bổ ích từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, để đúc kết thành những bài học đạo đức, những lẽ sống đúng đắn cho mình. Phương châm của bản thân là, luôn nỗ lực tìm tòi nhiều kiến thức khác nhau, không ngừng học tập những gì tiến bộ, luôn đón nhận những điều tốt đẹp và đào thải những gì lỗi thời, lạc hậu, không còn phù hợp với xu thế vươn lên của cuộc sống.

Cuộc sống vốn dĩ đa dạng và phức tạp. Nhận thức lệch lạc, sai lầm thì rất dễ, nhưng muốn nhận thức đúng đắn lại là điều rất khó và đòi hỏi nhiều cố gắng. Chính vì vậy, chúng ta không tránh khỏi có những lúc không phân biệt được rõ ràng tốt – xấu, dễ đánh giá thiên lệch, chưa chính xác, chưa thỏa đáng về nhiều chuyện lớn nhỏ trong cuộc sống. Mỗi chúng ta cần nỗ lực học hỏi càng sớm càng tốt, không ngừng trau dồi kiến thức cho bản thân từng ngày để có tầm hiểu biết rộng rãi về xã hội, về cuộc sống, phân biệt được đúng – sai, tốt – xấu, thiện – ác, chính – tà.

Đó là chưa nói, trong cuộc sống chắc chắn còn có rất nhiều điều, rất nhiều lĩnh vực mà bản thân ta chưa hề biết. Vốn liếng hiểu biết và tầm nhìn của mỗi người luôn có hạn. Điều tai hại nhất là khi bản thân mình nhận thức còn nhiều thiếu sót, lệch lạc nhưng lại chủ quan cho rằng mình đúng đắn, rốt cuộc dẫn đến những hành vi tiếp tay cho cái xấu cái ác mà không hay, đợi đến khi nhận ra sai lầm của bản thân, muốn sửa sai cũng đã muộn.

Mặc dù lòng hướng thiện là cần thiết, nhưng không phải vì vậy mà chúng ta có thể lầm tưởng rằng chỉ riêng lòng hướng thiện là đủ để con người thực hiện được những hành vi hướng thiện. Chúng ta đã từng nghe chuyện về những người vô tình trở thành kẻ sát nhân chỉ vì không được thừa hưởng một nền giáo dục toàn diện về y học hay những người vì thiếu kiến thức chuyên môn mà xây dựng những công trình gây nguy hiểm cho tính mạng con người… Cho nên, nỗ lực học hỏi không ngừng là một phần tất yếu của mỗi chúng ta trên con đường hướng thiện.

Một khi trình độ nhận thức được nâng lên, bản thân ta càng có nền tảng vững chắc để phân biệt tốt – xấu, thiện – ác, phân biệt được điều gì nên làm và điều gì không nên làm; khả năng của mình có thể làm được điều gì và không làm được điều gì. Những hiểu biết đúng đắn này sẽ trở thành “kim chỉ nam” cho cuộc đời chúng ta, giúp mỗi chúng ta có được những tình cảm, thái độ đúng đắn, từ đó có phương thức lựa chọn những hành vi ứng xử phù hợp với các chuẩn mực của xã hội.

Để sống hướng thiện, mỗi chúng ta phải dám sống thật với chính mình. Lòng hướng thiện bao hàm trong nó phẩm chất trung thực. Mà trung thực, trước hết là trung thực với chính bản thân mình. Chúng ta đều biết, trung thực với người khác đã khó, trung thực với bản thân mình còn khó hơn gấp bội. Bởi vì, con người ta thường có khuynh hướng ảo tưởng về bản thân mình, tưởng rằng mình có những phẩm chất tốt đẹp thế này thế nọ, trong khi kỳ thực là mình chưa hề có.

Dẫu thành thật với chính mình là điều khó thực hiện nhất, nhưng chúng ta hãy can đảm nhìn nhận bản thân mình có những điều dở – hay, tốt – xấu như thế nào. Bạn có thể chạy trốn cuộc đời, chạy trốn người khác hoặc phớt lờ miệng lưỡi của thiên hạ, nhưng bạn không thể chạy trốn chính lương tâm của bạn. Do vậy, bạn hãy dành thời gian để trung thực soi vào lòng mình. Không bao giờ được đổ lỗi cho hoàn cảnh đưa đẩy mình đến cái xấu, mà hãy tự trách mình không biết rèn luyện cho bản thân những suy nghĩ tỉnh táo, bản lĩnh vững vàng để tự giữ mình trước cái xấu. Một khi dám thành thật với chính mình như vậy, chắc chắn ta sẽ nhận ra nơi bản thân mình còn rất nhiều điều chưa tốt.

Bạn sống ở trên đời, có kẻ khen người chê, có kẻ ghét người thương, đó là điều rất đỗi bình thường. Tuy nhiên, khi bạn nỗ lực sống hướng thiện, bạn sẽ thoát khỏi những lo sợ không đáng có ấy. Bạn sẽ không còn phải quan tâm quá nhiều đến việc người khác nghĩ tốt hay nghĩ xấu về mình. Điều đáng để chúng ta quan tâm nhiều nhất là: Bản thân ta đã thực sự nỗ lực sống hướng thiện như thế nào?

Lòng hướng thiện giúp chúng ta trở thành một con người tốt hơn theo từng ngày. Những gì chúng ta chưa làm tốt được trong ngày hôm nay, hãy cố gắng làm tốt hơn nữa vào ngày mai. Hãy cố gắng sống sao cho, ngày hôm nay phải tốt hơn ngày hôm qua, và ngày mai chắc chắn phải tốt hơn ngày hôm nay. Phải làm sao cho “biểu đồ đạo đức cuộc đời” của bạn thể hiện được chiều hướng tiến lên mỗi ngày một cách đầy can đảm, quả quyết.

Mỗi chúng ta tự làm nên cuộc đời mình thông qua những việc làm cụ thể mỗi ngày. Trong hành trình hoàn thiện chính mình, con người không thể bằng lòng với những phẩm chất đạo đức tốt đẹp mà mình đã có được. Dù ngày hôm nay mình đã tiến đến đâu, hãy tự nhủ rằng, mình chưa tiến được bao nhiêu cả và vẫn còn muốn tiến xa hơn nữa trên con đường đạo đức. Mỗi chúng ta phải phấn đấu sao cho, đến một lúc nào đó, việc thực hành nếp sống hướng thiện trở thành một điều hết sức hiển nhiên, nếu không nói là quá đỗi bình thường trong cuộc sống hằng ngày của mình. Khi đó, việc duy trì nếp sống hướng thiện sẽ không còn đòi hỏi nơi ta quá nhiều cố gắng khó khăn nữa, đó chính là biểu hiện cho thấy ta đang thực sự thăng tiến trên con đường hướng thiện.

Chỉ có việc không ngừng rèn luyện bản thân trong cuộc sống hằng ngày mới có thể giúp mỗi chúng ta tiến xa hơn trên con đường hướng thiện. Do vậy, mỗi ngày chúng ta nên có thêm những mục tiêu cụ thể, mới mẻ, mang tính tích cực mà bản thân ta cần cố gắng đạt được. Và một khi sống có mục tiêu mỗi ngày như vậy, ta càng có thêm động lực thúc đẩy chính mình hoàn thiện hơn nữa nhân cách của bản thân. Dần dà, những hành động tốt đẹp sẽ trở thành thói quen tốt, đây chính là biểu hiện nơi ta một trình độ phát triển cao của lòng hướng thiện!

Với những năm tháng đã trôi qua, cuộc đời của mỗi chúng ta có thể lắng đọng nhiều suy nghĩ, để lại nhiều kỷ niệm vui buồn. Nhưng một khi quyết tâm dấn thân trên những nẻo đường hướng thiện, bạn có thể mang lại thật nhiều hạnh phúc cho chính mình và cho thật nhiều người khác nữa!

NGUYỄN MINH TIẾN