1. LÀM CON NGƯỜI PHẢI BIẾT XẤU HỔ

Người muốn sửa lỗi, việc đầu tiên là phải biết xấu hổ. Nghỉ đến các bậc thánh hiền ngày xưa cũng là con người như chúng ta, nhưng tại sao họ có thể gương mẫu ngàn đời mà chúng ta lại thân bại danh liệt. Vì ta quá nhiều tham lam, mê đắm bạc tiền nên làm những việc trái với lương tâm. Những việc làm này họ cứ tưởng rằng không ai hay biết, và rồi họ ưởn ngực làm như vô tội. Những người này sẽ có ngày họ mang kiếp sống như con thú mà không hay. Trên đời không gì xấu hổ cho bằng những điều đó. Mạnh tử nói: “Biết xấu hổ” đối với con người rất quan trọng. Người biết xấu hổ sẽ ngang hàng với thánh hiền, còn không biết xấu hổ thì chẳng khác gì như con thú. Đó là chỗ then chốt của việc sửa lỗi.

2. LÀM CON NGƯỜI PHẢI BIẾT LO SỢ

Điều thứ hai là phải biết lo sợ. Trên có trời dưới có đất, chúng ta không thể qua mặt được luật nhân quả. Dù chúng ta có ở nơi nào thật kín đáo, thì luật nhân quả vẫn hằng theo dõi ta. Nếu ta có lỗi nặng ắt sẽ giáng ta trăm điều tai hoạ. Nếu có lỗi nhẹ ắt sẽ giảm liền phước thọ. Chúng ta không lo sợ sao được?

Không những thế, ở những nơi riêng tư không ai thấy đều có luật nhân quả hiện diện. Dầu ta giấu diếm tội lỗi kín đáo, nguỵ trang khéo léo bằng cách nào đi chăng nữa, nhưng đối với luật nhân quả, những gì ta “nghĩ trong đầu thôi” cũng đều ảnh hưởng đến luật nhân quả.

3. VÀ PHẢI CÓ LÒNG CƯƠNG QUYẾT

Thứ ba, là có lòng cương quyết. Con người không muốn sửa lỗi chỉ vì trốn tránh không dám đương đầu với sự thật. Chúng ta phải phấn đấu lên, không do dự, không chần chừ. Phạm lỗi lầm nhỏ như bị gai đâm, phải lễ ngay tại chỗ. Phạm lỗi lầm lớn như bị rắn độc cắn ngón tay, phải chặt liền tức khắc. Phải dứt khoát không chút chần chừ do dư.

Nếu đầy đủ cả ba yếu tố trên thì gặp lỗi mới có thể sửa liền được. Như tuyết xuân gặp nắng rọi, lỗi lầm nào chẳng không tiêu tan ? Nhưng lỗi lầm con người có thể sửa trên sự việc, sửa theo lý luận hay sửa trong nội tâm. Hình thức sửa khác nhau và kết quả đem lại cũng khác nhau.

Mai Văn Như Sưu tầm