Khi chúng ta hiểu biết và cảm thông với một người, ta dễ dàng chia sẻ được những khó khăn cũng như những niềm vui, nỗi buồn của người ấy. Sự cảm thông càng sâu sắc, tình cảm phát sinh càng đậm đà hơn. Các bậc cha mẹ sở dĩ yêu thương con cái một cách vô điều kiện là vì họ hiểu được chúng, cảm thông sâu xa với chúng nhờ vào quan hệ huyết thống. Đối với những người xa lạ, để có được sự cảm thông chúng ta cần phải có được sự hiểu biết về họ, và sự hiểu biết đó có được là nhờ vào một quá trình chú tâm tìm hiểu. Nếu chúng ta sống thờ ơ bên cạnh một con người nào đó, thì dù trải qua thời gian bao lâu đi nữa, ta cũng sẽ biết rất ít về họ, thậm chí đôi khi có thể là không biết gì. Nhưng chỉ cần một thời gian ngắn thật sự quan tâm đến ai, ta có thể nhanh chóng hiểu được những tình cảm, tâm sự của họ… Và càng hiểu nhiều, ta càng dễ cảm thông; càng cảm thông sâu sắc càng dễ nảy sinh tình cảm thương yêu.

Khi chúng ta thực hành thiền quán, chúng ta biết được rất nhiều điều mà trước đây ta không biết. Ta thấy ra được sự tương quan mật thiết giữa vạn vật. Tính chất duyên khởi của sự vật cho ta thấy bất cứ sự vật nào cũng đều có quan hệ đến ta. Mỗi một sự sống đều có mối quan hệ “huyết thống” với ta, bởi vì ta biết rằng trong đó có một phần của ta cũng như chính ta đang mang trong mình một phần của sự sống ấy.

Sự hiểu biết ấy giúp chúng ta cảm thông được với mọi sinh vật. Chúng ta chia sẻ được những niềm vui, nỗi buồn của từng con ong, con kiến cho đến ngọn cỏ, cành hoa… Bởi vì ta thấy được nơi chúng cũng tràn đầy tuệ giác như trong ta. Từ đó ta biết được rằng sự sống nơi một con sâu bé nhỏ cũng quý giá không kém gì sự sống nơi ta.

Bởi vậy, người thực hành thiền quán không thấy hứng khởi khi phải ra tay giết hại bất cứ một sinh mạng nào. Ngược lại, nếu phải làm điều đó, chúng ta luôn cảm nhận được nỗi đau của sinh mạng bị giết, bởi ta biết rằng ta đang tự tay giết hại một phần sự sống của chính mình.

Do đó, khi thực hành thiền quán, việc sát sanh không còn chỉ là một điều răn dạy không nên phạm vào, mà đã trở nên một tình cảm chân thành xuất phát từ tự tâm chúng ta luôn yêu thương và tôn trọng sự sống. Lòng yêu thương đó có được chính là nhờ nơi sự hiểu biết sáng suốt mang lại bởi thiền quán. Một khi bạn đã nhận biết ra mối quan hệ trong bản chất sự vật, bạn tất yếu sẽ phát khởi tình thương. Mức độ quán chiếu càng sâu, sự hiểu biết càng rộng thì tình thương càng lan tỏa mênh mông bao trùm khắp cả muôn loài. Hơn thế nữa, tâm từ bi ấy không chỉ là hoa trái có được nhờ vào tuệ giác, mà nó còn chính là tuệ giác. Nên tuệ giác càng chiếu sáng thì tâm đại bi càng mạnh mẽ.

NGUYÊN MINH