Tại một miền quê nghèo xa xưa, có một ngôi làng nằm khuất sâu trong thung lũng. Tại đây, những người dân trong làng quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời mà vẫn nghèo mãi, khiến cho không khí trong làng luôn luôn ảm đạm, than khóc khắp nơi.

Một ngày nọ, có một ông lão từ đâu ghé ngang qua ngôi làng và dựng tạm cho mình một túp lều ngay đầu làng làm chỗ nghỉ chân. Ngày ngày ông lão lại đeo một chiếc giỏ to trên lưng, chịu khó đi nhặt nhạnh những nhánh củi khô sát bìa rừng và đổi lấy lương thực để sống qua ngày. Ban đầu những người dân trong làng cũng không để ý đến việc ông lão từ đâu đến, bởi họ nghĩ cuộc sống nơi đây vốn đã quá đủ bất hạnh và khổ cực rồi, ai mà thèm để ý đến một ông lão sắp chết kia.

Nhưng rồi ngày qua ngày, họ bắt đầu để ý, dường như họ chưa bao giờ nghe thấy ông lão này than thở dù chỉ là một tiếng, dường như cuộc sống của ông rất thỏa mãn, không thiếu thốn gì thì ông mới như vậy?

Cho đến khi không thể chịu đựng thêm được nữa, tất cả dân làng liền quyết định kéo đến túp lều của ông lão để hỏi bí quyết làm sao để có thể sống được thoải mái, vui vẻ như ông vậy. Thật ngạc nhiên, sau khi nghe mọi người thắc mắc, ông lão chỉ mỉm cười, đi vào trong lều lấy chiếc giỏ to đem ra để giữa sân, đoạn nói:

“Bây giờ mọi người hãy viết tất cả những nỗi khổ của mình ra một mảnh giấy và sau đó gấp lại rồi cho vào cái giỏ này cho ta.”

Dân làng thấy ông lão nói vậy càng cảm thấy khó hiểu và thắc mắc, tuy nhiên vẫn nghe lời ông lão mà làm theo. Sau khi tất cả người dân trong làng đều đã tự viết ra nỗi khổ của mình và đem thả vào chiếc giỏ, ông lão liền tiến về phía chiếc giỏ, dùng tay đảo đi đảo lại những mảnh giấy trong đó, và nói:

“Được rồi, bây giờ làm phiền mọi người hãy lại đây, mỗi người hãy nhặt lại cho mình một mảnh giấy và đọc nó, sau đó hãy nói cho ta biết, có đồng ý đánh đổi nỗi khổ của mình đã viết lúc ban đầu, lấy nỗi khổ mà mình vừa lấy lại trên tay kia không nhé?”

Lại một lần nữa ông lão khiến cho dân làng càng trở nên hoang mang, khó hiểu, nhưng họ vẫn quyết định làm theo lời ông lão yêu cầu. Khi mọi việc đã xong, họ liền mở những mảnh giấy ra và đọc to lên những nỗi khổ của người khác được ghi lại trên giấy. Tuy nhiên sau đó, không ai bảo ai, thật lạ, tất cả đều lặng đi. Lúc này ông lão mới cười lớn và hỏi to:

“Có ai muốn đánh đổi sự bất hạnh của mình không?” – Ông lão hỏi.

“Không!” -Tất cả dân làng đều đồng thanh kêu to.

“Có phải những nỗi bất hạnh mà các người vừa nhặt lên kia, so với những bất hạnh mà các người cho là đang phải trải qua còn tồi tệ hơn rất nhiều lần?”

Ông lão lại hỏi :

“Ví như anh kia bị gãy một tay, không thể làm được việc nặng ngoài đồng, đó là sự bất hạnh nhất rồi, vậy anh có đồng ý đánh đổi với người hàng xóm của anh, có đầy đủ tay chân kia, nhưng anh ta phải nuôi cha mẹ già, người vợ và cả đàn con còn bé không? Hay anh có đồng ý đổi lấy cặp mắt mù lòa của ông già ngồi mài dao ngoài chợ để có đủ tay chân không?”.

Đoạn ông nói tiếp:

“Phàm đã là cuộc sống, chúng ta không thể tránh khỏi những khó khăn, trở ngại luôn song hành cùng chúng ta. Tuy nhiên nếu ta chỉ biết nhìn vào những khó khăn, những bất hạnh đó mà than thở, oán than, rồi soi mói, so sánh với người khác…mà không chịu tìm cách khắc phục, tập cách nhẫn nhịn, tự vượt lên bản thân, thì nỗi khổ đó há chẳng phải sẽ mãi mãi ngự trị trong tâm hồn ta, ám ảnh cuộc đời ta, và bao phủ lên cả cuộc sống gia đình ta sao?

Sở dĩ ta kêu mọi người tự viết ra nỗi khổ của mình và lại nhặt một nỗi khổ của người khác lên xem, cũng chỉ mong các người nhận ra được một điều, mọi vấn đề có thể với ta nó là sự bất hạnh, nhưng với người khác, nó chưa chắc đã là bất hạnh nhất, chỉ là do cách nhìn nhận của ta về vấn đề đó mà thôi. Phải vậy không?”.

Mọi người sau khi nghe ông lão nói xong, không ai nói được câu gì, chỉ lẳng lặng tản dần đi. Kể từ đó về sau, người ta không còn nghe thấy những tiếng oán thán kêu than trong ngôi làng đó nữa, thay vào đó là những lời ca tiếng hát, an ủi động viên nhau, và ngôi làng cũng dần khấm khá lên, không còn đói khổ như xưa. Tuy nhiên cũng kể từ dạo đó, mọi người không còn thấy ông lão đâu nữa, và người dân trong làng luôn kể lại cho con cháu đời sau về câu chuyện “đánh đổi sự bất hạnh” như một bài học quý báu cho đời.

(Theo Đồng Bào Phật Tử)